सुनs हो बहिनी, सुनs हो भइया, अब जागे के बा, अब बोले के बा। हमनी हईं भोजपुरिया भाखी, राज हमार भोजपुर, राजधानी काशी!
भोजपुर राज्य के 28 गो जिला के विवरण प्रस्तुत: (आर्थिक, औद्योगिक, प्राकृतिक संपदा, क्षेत्रफल, मौजूदा उद्योग-धंधा, व्यापार आ कारखाना)
◆ बिहार से (9 जिले) ◆
भोजपुर (आरा)
• क्षेत्रफल: 2,395 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: उपजाऊ गंगा किनारे की मिट्टी
• आर्थिक गतिविधि: कृषि, व्यापार, डेयरी
• स्थापित उद्योग: चावल मिल, तेल मिल
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o आरा चावल मिल
o कृषि उत्पाद उद्योग
बक्सर
• क्षेत्रफल: 1,703 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंगा किनारे की उपजाऊ भूमि
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, धान, मक्का, सब्जी उत्पादन
• स्थापित उद्योग: चावल मिल, डेयरी
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o बक्सर पेपर मिल (बंद)
o खाद्य प्रसंस्करण इकाइयाँ
सिवान
• क्षेत्रफल: 2,219 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: कृषि भूमि, जल संसाधन
• आर्थिक गतिविधि: डेयरी, कृषि, व्यापार
• स्थापित उद्योग: कोल्ड स्टोरेज, डेयरी उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o अमूल डेयरी केंद्र
o धान व गेहूं प्रसंस्करण इकाइयाँ
सारण (छपरा)
• क्षेत्रफल: 2,641 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंगा-घाघरा संगम की उपजाऊ भूमि
• आर्थिक गतिविधि: चीनी मिल, पशुपालन
• स्थापित उद्योग: गद्दा उत्पादन, मछली पालन
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o दिघवारा सरसों तेल उद्योग
o सोनपुर रेलवे वर्कशॉप
गोपालगंज
• क्षेत्रफल: 2,033 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: जल स्रोत, कृषि भूमि
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, दलहन, तिलहन
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल, कृषि प्रसंस्करण
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o हरखुआ चीनी मिल
o कोल्ड स्टोरेज इकाइयाँ
पश्चिम चंपारण
• क्षेत्रफल: 5,229 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: जूट, नील, जल संसाधन
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, दलहन, मछली पालन
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल, जूट उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o बेतिया चीनी मिल
o हथकरघा इकाइयाँ
पूर्वी चंपारण
• क्षेत्रफल: 3,968 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: कृषि, जल संसाधन
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, पशुपालन
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल, कृषि प्रसंस्करण
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o मोतीहारी चीनी मिल
o जैविक खाद उत्पादन इकाइयाँ
रोहतास (सासाराम)
• क्षेत्रफल: 3,850 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: सीमेंट उत्पादन के लिए चूना पत्थर
• आर्थिक गतिविधि: खनन, कृषि
• स्थापित उद्योग: सीमेंट, स्टोन क्रशर
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o डालमिया सीमेंट फैक्ट्री
o स्टोन क्रशर उद्योग
कैमूर
• क्षेत्रफल: 3,336 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: वन संपदा, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: वन उत्पाद, जल विद्युत
• स्थापित उद्योग: पत्थर खदान, जल विद्युत
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o सीमेंट उद्योग
o कृषि उपकरण निर्माण
◆ उत्तर प्रदेश से (17 जिले) ◆
बलिया
• क्षेत्रफल: 2,981 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंगा और घाघरा किनारे उपजाऊ भूमि
• आर्थिक गतिविधि: धान, गेहूं, गन्ना, सब्जी उत्पादन
• स्थापित उद्योग: चावल मिल, तेल मिल, हथकरघा
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o बलिया चावल मिल
o सरसों तेल उत्पादन इकाइयाँ
2. गाजीपुर
• क्षेत्रफल: 3,377 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंगा किनारे उपजाऊ मिट्टी, अफीम की खेती
• आर्थिक गतिविधि: अफीम, धान, गन्ना, मछली पालन
• स्थापित उद्योग: अफीम प्रसंस्करण, मछली पालन
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o भारतीय अफीम एवं एल्कलॉइड फैक्ट्री
o गन्ना मिलें
3. मऊ
• क्षेत्रफल: 1,713 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: उपजाऊ कृषि भूमि, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: वस्त्र उद्योग, चावल मिल
• स्थापित उद्योग: हथकरघा, पावरलूम
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o मऊ वस्त्र उद्योग
o बुनकरी आधारित फैक्ट्रियाँ
4. आजमगढ़
• क्षेत्रफल: 4,054 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंगा-तमसा किनारे की उपजाऊ भूमि
• आर्थिक गतिविधि: बुनकरी, कृषि, डेयरी
• स्थापित उद्योग: हथकरघा उद्योग, डेयरी
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o आजमगढ़ हथकरघा केंद्र
5. देवरिया
• क्षेत्रफल: 2,535 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंडक, घाघरा, सरयू के जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, मछली पालन, डेयरी
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल, मछली पालन
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o देवरिया चीनी मिल
6. गोरखपुर
• क्षेत्रफल: 3,321 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: वन संपदा, जल संसाधन
• आर्थिक गतिविधि: चीनी उद्योग, खाद्य प्रसंस्करण
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल, खाद्य प्रसंस्करण
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o गोरखपुर खाद कारखाना
7. कुशीनगर
• क्षेत्रफल: 2,873 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंडक नदी, उपजाऊ भूमि
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, धान, फल उत्पादन
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल, पर्यटन
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o रामकोला चीनी मिल
8. महाराजगंज
• क्षेत्रफल: 2,951 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: वन संपदा, जल संसाधन
• आर्थिक गतिविधि: कृषि, वन उत्पाद
• स्थापित उद्योग: कृषि आधारित उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o कृषि प्रसंस्करण इकाइयाँ
9. सिद्धार्थनगर
• क्षेत्रफल: 2,895 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: उपजाऊ मिट्टी, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: कृषि, तिलहन उत्पादन
• स्थापित उद्योग: तेल मिल, कृषि उत्पाद
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o खाद्य प्रसंस्करण इकाइयाँ
10. संत कबीर नगर
• क्षेत्रफल: 1,636 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: उपजाऊ मिट्टी, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: कृषि, मछली पालन
• स्थापित उद्योग: मछली पालन, डेयरी
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o डेयरी प्रसंस्करण इकाइयाँ
11. बस्ती
• क्षेत्रफल: 2,688 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: वन संपदा, कृषि भूमि
• आर्थिक गतिविधि: गन्ना, मक्का उत्पादन
• स्थापित उद्योग: चीनी मिल
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o बस्ती चीनी मिल
12. जौनपुर
• क्षेत्रफल: 2,038 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: तमसा नदी किनारे उपजाऊ भूमि
• आर्थिक गतिविधि: धान, हथकरघा, डेयरी
• स्थापित उद्योग: वस्त्र उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o जौनपुर हथकरघा
13. वाराणसी
• क्षेत्रफल: 1,535 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: गंगा नदी, सांस्कृतिक धरोहर
• आर्थिक गतिविधि: वस्त्र उद्योग, पर्यटन
• स्थापित उद्योग: बनारसी साड़ी उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o बनारसी वस्त्र उद्योग
14. चंदौली
• क्षेत्रफल: 2,541 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: वन, जल संसाधन
• आर्थिक गतिविधि: कृषि, कोल व्यापार
• स्थापित उद्योग: धान मिल, कोल आधारित उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o कोल प्रसंस्करण इकाइयाँ
15. संत रविदास नगर (भदोही)
• क्षेत्रफल: 1,015 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: कृषि भूमि, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: कालीन उद्योग
• स्थापित उद्योग: कालीन निर्माण
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o भदोही कालीन उद्योग
16. मिर्जापुर
• क्षेत्रफल: 4,521 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: विंध्य पर्वतमाला, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: कालीन, पत्थर खनन
• स्थापित उद्योग: पत्थर खदान, वस्त्र उद्योग
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o मिर्जापुर कालीन उद्योग
17. सोनभद्र
• क्षेत्रफल: 6,905 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: कोयला, बॉक्साइट, जल स्रोत
• आर्थिक गतिविधि: खनन, जल विद्युत
• स्थापित उद्योग: कोयला, एल्युमिनियम
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o हिंडाल्को एल्युमिनियम फैक्ट्री
o एनटीपीसी बिजली संयंत्र
◆ झारखंड से (2 जिले) ◆
1. गढ़वा
• क्षेत्रफल: 4,044 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: लौह अयस्क, पत्थर खदान
• आर्थिक गतिविधि: खनन, कृषि
• स्थापित उद्योग: स्टोन क्रशर, खनन
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o स्टोन क्रशर इकाइयाँ
2. पलामू
• क्षेत्रफल: 4,393 वर्ग किलोमीटर
• प्राकृतिक संसाधन: कोयला खदान, वनोपज
• आर्थिक गतिविधि: खनन, वन उत्पाद
• स्थापित उद्योग: कोयला खनन
• प्रमुख फैक्ट्रियाँ:
o कोल माइंस

